In onderstaand overzicht is het verloop van het eigen vermogen vanaf 2014 zichtbaar gemaakt.
Eigen vermogen neemt, in zijn algemeenheid, toe doordat reserves toenemen (algemene reserve en/of programmareserves). Reserves nemen toe als de baten hoger zijn dan de lasten. Jaarlijks lichten we dat toe bij de mutaties op de reserves en bij de toelichting op het resultaat. Als we naar het verloop van het eigen vermogen over een aantal jaren kijken, dan zijn er echter ook technische redenen aan te wijzen waardoor de reserves stijgen. De drie belangrijkste die in de afgelopen jaren invloed hebben gehad:
1. Verplichte omzetting van middelen met terugbetalingsverplichting (OVP) naar reserve
Vanwege het vervallen van de terugbetalingsverplichtingen op een aantal subsidies die wij als provincie ontvangen hebben, moeten we deze middelen niet meer zien als een schuld (vreemd vermogen) maar als een bezit (eigen vermogen). In eerdere jaarrekeningen is toegelicht dat hierdoor de reserves in 2016 met
€ 140 mln zijn toegenomen.
2. Verplichte activering van projecten met maatschappelijk nut
Vanaf 2017 geldt een verplichte activering van investeringsprojecten met een maatschappelijk nut. Vóór 2017 was het nog mogelijk om dit soort investeringen met een maatschappelijk nut ten laste van de exploitatie te brengen en het geld dus in het lopende jaar uit te geven. Vanaf 2017 dienen we dit soort investeringen te activeren. Dit betekent dat deze investeringen op de balans komen te staan als bezit en we dat bezit over een aantal jaren afschrijven. Die afschrijvingen (en rente) vormen de jaarlijkse kosten over de duur van de periode dat we het bezit afschrijven. De uitgaven worden dus verspreid over de jaren. Vóór 2017 gaven we per jaar circa € 10 à € 15 mln uit aan dit soort investeringsprojecten die we in exploitatie namen. Als we uitgaan van een afschrijvingstermijn van 30 jaar, geven we aan afschrijvingen (en rente) op die investeringen nu circa 1/30 ste daarvan uit. Op de langere termijn is er geen verschil in uitgaven. Op dit moment geven we echter jaarlijks dus een stuk minder uit aan deze investeringen. Het verschil tussen de uitgaven zoals we die in de oude situatie kenden en de uitgaven in de nieuwe situatie worden jaarlijks gestort in reserves waardoor de reserves toenemen.
3. Spaarfunctie/egalisatiefunctie voor toekomstige kapitaallasten
Het komt regelmatig voor dat de planning van projecten wordt aangepast. Als projecten later worden uitgevoerd betekent dit dat ook de afschrijvingen en rente op een later moment starten. Tot en met de jaarrekening 2017 zijn de (tijdelijke) besparingen die hierdoor ontstonden opgenomen in een egalisatiereserve afschrijvingslasten, bedoeld voor toekomstige kapitaallasten. Hiermee worden afwijkingen in de langetermijnontwikkeling van kapitaallasten zoveel mogelijk afgevlakt. Bij de begroting voor 2019 is besloten hier op een andere manier mee om te gaan maar in de jaarrekening over 2018 is deze reserve toegenomen tot € 76,5 mln.
De verschillende functies van reserves
Binnen de provincie Zuid-Holland kennen we naast de algemene reserve om risico's op te vangen (bufferfunctie) diverse andere reserves met een bufferfunctie en bestemmingsreserves. Binnen de bestemmingsreserves maakt de provincie onderscheid naar reserves die dienen om pieken en dalen in de exploitatie op te vangen (egalisatiefunctie) en reserves die dienen om in de toekomst een bepaalde prestatie te realiseren (spaarfunctie en functie “doorgeschoven prestaties”). In onderstaand overzicht is de verhouding zichtbaar tussen de verschillende functies.
De meeste reserves bij de provincie Zuid-Holland zijn bedoeld om in de toekomst een bepaalde prestatie te realiseren (spaarfunctie) of om pieken en dalen in de exploitatie op te vangen (egalisatie). Daarnaast is in een aantal gevallen besloten om een aparte risicoreserve te vormen voor sommige risico's zoals het energiefonds en InnovationQuarter. De overige risico's zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en voor die risico's wordt € 30 mln van bovenstaande algemene reserve als minimum weerstandsvermogen aangehouden. In onderstaand overzicht is zichtbaar hoe de reserves per programma zijn verdeeld over de verschillende functies.
