Provinciale Staten hebben op 31 januari 2018 de nota ‘Naar een opgavegericht Grondbeleid’ 2018-2021" vastgesteld. Grondbeleid is een belangrijk instrument om provinciale doelen te bereiken. Het omvat het beheer en exploitatie van eigen gronden, en het aan- en verkopen van gronden met name ten behoeve van groene en grijze doelen. Daarnaast worden expertises op het gebied van haalbaarheid, uitvoerbaarheid, planeconomie en contractering op het gebied van grondbeleid ingezet voor beleids- en doelrealisatie. De provincie kiest voor een opgavegericht grondbeleid met een aantal kernwaarden waaraan voldaan moet worden.
Conform het kwadrantenmodel van de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) kan de provincie haar doelen bereiken volgens vier onderscheiden strategieën: in de rol van de rechtmatige, presterende, samenwerkende of meewerkende overheid. Deze strategieën kunnen in samenhang met elkaar worden gevoerd. Belangrijk is echter de notie in al deze strategieën, inclusief bovengenoemde expertises, de ruimtelijke implicaties van het provinciaal beleid te regelen.
De focus op de opgave en op betrokken partners vraagt maatwerk om samen met partners slimme oplossingen te zoeken en om strategische waardering van bestaande grondposities. Dit laatste kan tot de afweging leiden om grondposities ook vast te houden.
De ontwikkeling naar een opgavegericht grondbeleid heeft al eerder vorm gekregen, zoals bij het introduceren van zelfrealisatie en duurzaam beheer als uitvoeringsstrategie voor de Krimpenerwaard en de Veenweidegebieden, of bij een betere afstemming van het beheer van gronden op provinciale doelen. Met het vernieuwde grondbeleid wordt het zoeken naar maatwerkoplossingen en het strategisch waarderen van provinciale grondposities een vast onderdeel van de provinciale werkwijze.

Binnen het vernieuwde grondbeleid worden 10 kernwaarden gehanteerd waaronder:

• grondbeleid is marktconform door taxaties en verstoort de markt niet;
• grondbeleid is transparant; uitgifte en verkoop is transparant en volgens het beginsel van level playing field;
• grondbeleid is gericht op economisch en maatschappelijk waardebehoud;
• strategische aankopen kunnen als Gedeputeerde Staten daartoe besluiten.

De provincie beschikt over een aantal publiekrechtelijke middelen om haar doelen te bereiken, zoals onteigening en voorkeursrecht. In het kader van de nieuwe Omgevingswet zal de provincie deze middelen blijven behouden. Bij onteigening wordt in de nieuwe Omgevingswet het principe doorgevoerd dat de overheid die onteigent tot die onteigening besluit. Nu is dat een besluit van de Kroon. Dit zal worden geregeld in de Aanvullingswet Grondeigendom, waarvan verwacht wordt dat die, op basis van de Omgevingswet, op z’n vroegst in 2021 van kracht wordt.
In 2018 zijn, op basis van de nieuwe nota “naar een opgavegericht grondbeleid” het Handelingskader pacht 2018-2021 (en een pachtprijzenbesluit 2019) en het Handelingskader Strategisch bezit en aankopen door GS vastgesteld. Tevens is ten behoeve van de groene opgaven het Handelingskader vervreemding gesubsidieerde grond door GS vastgesteld.