Op bijgaande kaart staan de belangrijkste programma’s en projecten waaraan de provincie op gebied van grondzaken in 2018 een bijdrage heeft geleverd, verdeeld naar categorie. Omwille van de leesbaarheid zijn tal van kleinere projecten, zoals fietspaden of aanpassingen van rotondes, kruispunten, wegverbreding in het kader van groot onderhoud weggelaten. Er is rekening gehouden met de nieuwe provinciegrens per 1-1-2019.
Bron: Cartografie provincie Zuid-Holland.
Programma's en projecten
De provinciale verwervingsportefeuille voor verkeer en vervoer heeft betrekking op de realisatie van aanleg, onderhoud en aanpassingen van provinciale infrastructuur (wegen, fietspaden en vaarwegen). De provincie heeft in 2018 ten behoeve hiervan gronden verworven en/of zijn zakelijke rechten overeengekomen. In sommige gevallen dient er meer grond verworven te worden dan strikt noodzakelijk is voor het beoogde werk. De reden hiervoor is dat het restant voor de eigenaar niet meer te exploiteren is en/of als door de aankoop van de extra gronden de totale verwerving wordt bespoedigd. Dit surplus aan gronden wordt zo spoedig mogelijk doorverkocht of geruild en ontvangen middelen vloeien terug naar het projectbudget. Ook worden er gronden geruild of overgedragen met mede-overheden (Rijk, gemeente en waterschappen) indien de beheer- en onderhoudsgrenzen hier aanleiding toe geven.
In 2018 zijn voor de realisatie van de infrastructuurprojecten 22 aankopen, 10 verkopen, 3 grondruilingen en gecombineerde aan- en verkopen, en 10 overige transacties (met name opstalrecht en erfpacht) verricht. In totaal is voor circa € 8,9 mln aangekocht en voor € 1,2 mln verkocht. Deze aan- en verkopen zijn begroot en gerealiseerd binnen de programma’s van de beleidsdirecties.
Grote aankopen hebben plaatsgevonden in het kader van de Rijnlandroute (€ 6,9 mln en 9 aankopen), de reconstructie N211 (€ 0,7 mln en 1 aankoop) en de Vredenburghlaan (€ 0,6 mln en 2 aankopen)
Het grootste project binnen de vervoersprojecten betreft de Rijnlandroute. Dit project is op te delen in 3 deelprojecten. Het grootste deelproject, het hoofdcontract gelegen tussen de A4 en de A44 tot en met knooppunt Leiden West, is tijdig verworven binnen het beschikbare budget. In verband met het tijdig beschikbaar krijgen is een onteigeningsprocedure gestart maar is uiteindelijk vrijwel alles minnelijk verworven. Slechts één aankoop is door middel van een minnelijk vonnis (tijdens de procedure is er overeenstemming bereikt wat in een vonnis is vastgelegd) in eigendom verkregen. Voor het tunneldeel zijn opstalrechten gevestigd. Voor het deelproject Tjalmaweg moet nog 1 zaak bij de notaris worden afgewikkeld en voor het deelproject Europalaan is nog 1 verwerving met De Staat te gaan. Van het onteigeningsinstrument behoeft verder geen gebruik meer te worden gemaakt.
De grondverwerving N207 Noord Alphen/Leimuiden is voor het grootste deel van dit project verworven door middel van een kavelruil met een agrariërs in dit gebied. Slechts in één geval was onteigening noodzakelijk. Het project is thans in uitvoering. Voor het project Vredenburchlaan zijn in 2018 2 aankopen gerealiseerd en is met alle eigenaren overeenstemming bereikt.
Voor het project Wippolderlaan/N211 zijn geen aankopen verricht in 2018 omdat allereerst een uitvoeringsbesluit door Provinciale Staten genomen moest worden. Dit is eind 2018 gebeurd, zodat in 2019 de verwerving kan worden opgepakt.
In het Wegenproject Westland hebben in 2018 4 grondoverdrachten/vestiging opstalrecht aan overheden (om niet aan gemeente, hoogheemraadschap) plaatsgevonden.
Voor het project Steekterbrug is voor 4 van 6 dossiers in 2018 overeenstemming bereikt en zal transport in 2019 plaatsvinden.
In 2016 is gestart met een planmatige uitvoering van de Wet Herverdeling Wegenbeheer (WHW). Dit betekent dat het eigendom van wegen, die reeds beheerd worden door gemeenten of waterschappen, ook daadwerkelijk worden overgedragen. Inmiddels heeft de provincie met vrijwel alle gemeenten en waterschappen overeenstemming bereikt over eigendomsoverdracht. In 2018 heeft dit geleid tot 4 eigendomsoverdrachten. De overige eigendomsoverdrachten worden naar verwachting in 2019 afgerond.
Bij infrastructuurprojecten wordt (financiële)planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Infrastructuur (PZI). Grondverwerving en verkopen maken hier onderdeel vanuit.
De Krimpenerwaard is met 2.250 ha één van de grootste natuur- en wateropgaven binnen de provincie. Hiervan is circa 600 ha nog in particulier eigendom. Het heeft de voorkeur dat agrariërs zoveel mogelijk worden ingeschakeld bij het realiseren en beheren van de beoogde natuur. Een aantal agrarische ondernemers is geïnteresseerd. Daarom heeft de Stuurgroep Krimpenerwaard gekozen voor zelfrealisatie als eerste strategie om de ambitie te verwezenlijken en de provincie gevraagd om deze oplossing mogelijk te maken. Hiervoor heeft de provincie de instrumentenkoffer ontwikkeld die nog verder wordt toegerust op de gevraagde ontwikkelingen. De instrumentenkoffer faciliteert ondernemers om hun bedrijf aan te passen, zodat er sprake is van een bijdrage aan de natuurdoelen binnen een gezonde bedrijfsvoering. De provincie helpt de stuurgroep om deze aanpak in praktijk te brengen. Het streven is bij deze aanpak dat de inrichting en beheer van een groot deel van dit gebied in handen komt van meerdere ondernemers. Het is noodzakelijk dat deze ondernemers hun aanpak onderling en met de terreinbeherende natuurorganisatie ZHL afstemmen in een gebiedscoöperatie, waarmee een robuust natuurbeheer op langere termijn geborgd is (duurzaam beheer).
Deze nieuwe realisatiestrategie betrekt lokale ondernemers bij de opgave en draagt bij aan meer maatschappelijk- en bestuurlijk draagvlak. Met ondernemers die niet kiezen voor zelfrealisatie of dit niet kunnen, zal onderhandeld worden over aankoop met schadeloosstelling inzake beëindiging of verplaatsing van hun bedrijf. In 2018 zijn met de ondernemers gesprekken gevoerd over minnelijke verwerving en zijn reeds 70 ha verworven. De verwachting is dat in 2019 enkele uitvoeringsovereenkomsten zelfrealisatie en afspraken over minnelijke verwerving worden gerealiseerd. De gemeente heeft een bestemmingsplan in procedure gebracht welke in maart 2019 wordt vastgesteld. Op basis hiervan is in het uiterste geval onteigening mogelijk. Dit biedt de mogelijkheid om met schadeloosstelling aan te kopen. Ten behoeve van het onteigeningsproces hebben alle grondeigenaren binnen de NNN een 1 e aanbiedingsbrief ontvangen. Een 2 e brief volgt in 2019.
Ook in het veenweidegebied Gouwe-Wiericke wordt een uitvoeringsstrategie gevolgd met een verschillend accent per deelproject. Per deelproject is sprake van een gebiedsproces met terreinbeherende organisaties en ondernemers. De provincie levert het programmabureau expertise op het gebied van grondzaken (o.a. strategisch) en neemt waar gevraagd verwervingen in de verschillende deelprojecten ter hand. De in opdracht van het programmabureau verworven gronden op naam van de provincie worden ingezet voor de afzonderlijke gebiedsprocessen in de verschillende deelprojecten. De provincie heeft in Gouwe-Wiericke in 2018 geen daadwerkelijke aankopen verricht.
Naast realisatie van NNN via het programma Veenweide (Krimpenerwaard en Gouwe-Wiericke) wordt ook een aantal ingerichte NNN gebieden, inclusief afspraken over beheer, via openbare verkoop overgedragen. In 2018 zijn de gebieden Spuimond-West, Crezeepolder, Pitweije, locatie Post en Achterdijk (compensatie fietspad) overgedragen. De van Pallandtpolder op Goeree-Overflakkee is via de vaststellingsovereenkomst met de gemeente overgedragen aan Staatsbosbeheer.
In 2018 is een inventarisatie gestart over de restantopgave NNN en Groene Verbindingen. Dit betreft een opgave van 900 ha verdeeld over 50 projecten welke in 2027 gerealiseerd moeten zijn. Deze inventarisatie moet in 2019 leiden tot een plan van aanpak en een uitvoeringsstrategie (inclusief grondstrategie).
Overdracht van eigendom van Provinciale Recreatiegebieden (PRG), Recreatieschappen en Recreatie om de Stad (RodS)
De provincie is voornemens alle provinciale recreatiegebieden te verkopen en in beheer over te dragen. Provinciale recreatiegebieden zijn gebieden die niet onder het beheer van een recreatieschap vallen, maar rechtstreeks in beheer en eigendom zijn van de provincie. Deze worden eerst aan de gemeente aangeboden en, indien de gemeente niet geïnteresseerd is, middels een biedingsprocedure (natuurverkoop) op de markt gezet. De totale overdracht is bijna afgerond. In 2018 is de PRG Slingerland overgedragen en zijn nog enkele (voormalige) PRG’s in voorbereiding zoals Zeemanskade, Oosterduinse meer en Vlietlanden.
De provinciale eigendommen binnen de Recreatie in en om de Stad (RodS)-gebieden zijn, conform de bestuurlijke afspraken, aan de gebiedspartijen in eigendom overgedragen. Alleen het gebied Develbos wacht nog op juridische overdracht in verband met een bestemmingsplanwijziging.
In 2018 hebben Gedeputeerde Staten besloten de nog resterende 60 ha RodS gronden die buiten de herijkte RodS-gebieden vallen en nog verkocht kunnen worden, toe te voegen aan de Grond-voor-Grond (GvG) voorraad. Dit betreft vooral het gebied Kijvelanden en zal in 2019 financieel-administratief verwerkt worden. Voor de overige gronden die nog binnen de RodS-begrenzing vallen zullen voorstellen gedaan worden hoe, op welke termijn en onder welke condities deze zijn te verkopen of over te dragen.
Bij groenprojecten wordt (financiële)planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Groen (PZG). Grondverwerving en verkopen, met name Grond voor Grond, maken hier onderdeel van uit.
Naast de realisatie van de Tweede Maasvlakte heeft het convenant Project Mainport Rotterdam (PMR) de doelstelling om het leefklimaat rond Rotterdam te versterken door de realisatie van 750 ha groene recreatie- en natuurgebieden. In dat kader is de provincie verantwoordelijk voor het Buijtenland van Rhoon, als onderdeel van het PMR, dat in zijn geheel een rijksopgave is. Het Buijtenland van Rhoon is circa 600 ha groot. In het gebied wordt ingezet op beheer van de gronden door een op te richten coöperatie. Er is gesproken met alle eigenaren in het gebied. Een aantal (agrarische) ondernemers verkent de mogelijkheid om het bedrijf elders voort te zetten en in onderhandeling te gaan met de provincie over aankoop op basis van volledige schadeloosstelling. Dit heeft in 2018 geleid tot de juridische leveringen (aktepasseringen) van circa 12 ha grond voor in totaal circa € 0,9 mln. Voorts zijn er in 2018 meerdere koopovereenkomsten tot stand gekomen waarvan de juridische levering volgens afspraak later zal plaatsvinden. Naar verwachting volgen de juridische leveringen in 2019.
De coöperatie is in 2018 opgericht en er worden met de provincie afspraken gemaakt over het gefaseerd beschikbaar stellen van gronden.
Op Goeree-Overflakkee heeft de provincie in de ontwikkeling van de noordrand ondersteund. Deze samenwerking is in een overeenkomst vastgelegd. De provincie heeft met de gemeente een vaststellingsovereenkomst gesloten, waarbij de gemeente in een periode van drie jaar (2016-2018) gefaseerd gronden van de provincie koopt tegen marktconforme prijzen. In 2018 is voor € 10,6 mln door de provincie geleverd aan de gemeente die deze gronden heeft doorverkocht aan ondernemers. Dit betreft de laatste tranche van een totaal een levering van circa € 34 mln aan gronden.